De poes en de moes

Ich krieg nagal 'ns 't commentaar det mien waekelikse sjrieverieje lestig te laeze zeen. Veur idderein dae vintj det gesjreve Limburgs lestig is mer waal ónger de veut oet kin mit 't Ingels, de volgendje oefening. Laes de volgendje wäördjes 'ns helop: 'blues', 'shoes', 'reviews', 'Jews', 'refuse', 'truth', 'juice', 'choose', 'tattoos', 'queues', 'deuce', 'smooth', 'two's' en 'throughs'. Vieërtieën keer dezelfdje klank, vieërtieën keer anges gesjreve. Zeentj g'r mieër thoes in 't Frans, dootj den diezelfdje oefening 'ns mit: 'au', 'aux', 'zero', 'hault' 'bureau', 'chateaux', 'abricot', 'dos' en 'plustôt'. Nege keer dezelfdje klank, nege keer anges gesjreve.
 

Waat höbbe v'r 't mit ós Limburgs den mekkelik. De klank 'oe' oet de Ingelse oefening wurtj hie altied es 'oe' gesjreve. De klank 'oo' oet de Franse oefening sjrieve v'r hie altied es 'o' of 'oo'. Wienieë det mit ein of twieë 'o's' mót, höbbe v'r oppe basissjoeël (of veur de aojere ónger ós oppe leger sjoeël) gelieërdj: 'een boom, twee bomen'. Bie ós dus: 'vader' en 'moder' en neet 'vaader' en 'mooder'. Allein wäörd die v'r oet 'n anger taal euvernumme en hie 't zelfdje oetsjpraeke, sjrieve v'r 't zelfdje es in de de taal wo ze vanaaf kómme; 'computer' dus en neet 'kompjoeter' en 'januari' en neet jannewarie'. Wie mekkelik kin 't zeen.
 

Es v'r nao de bie ós altied es 'oe' gesjreve klank 'oe' kieke, haet 't Limburgs get unieks: de sjleiptoeën en de sjtoeëttoeën. De wäörd 'moes' en 'poes' lieke gesjreve opein mer klinke gans anges. In de zinne: 'de moes wurtj gevange door de poes' en 'poeze vange moeze, is det dudelik te huuëre. De 'moes' en de 'moeze' höbbe 'n sjleiptoeën (lank), de 'poes' en de 'poeze' 'n sjtoeëttoeën (kort). Ómdet ze anges klinke vinje väöl luuj 't nuuëdig óm ze anges te sjrieve. In versjillendje Limburgse waordebeuk koom ich veur 't Nederlandse 'bruid' de volgendje creaties taege óm 'n sjleiptoeën aan te gaeve: 'broed', 'broèd', 'broéd', 'bróed', 'bróéd', 'broe.d', 'broe:d', 'broêd', 'brôêd', 'broeëd', 'broeed' en 'broet'. Verwarrendj, lestig te sjrieve, 't sjtuuërtj bie 't laeze en 't zuutj d'r neet oet. Neet doon dus, geweun 'broed', 'poeze' en 'moeze'. En veur de res, blieftj laeze; 't geit uch idder waek mekkeliker aaf.

Allè,
 

Jan Sjure,